چگونه فضای خانه بر سلامت روحی ما تاثیر می گذارد؟

خانه جایی است که ما قرار است بخش زیادی از زندگی خود را در آن بگذرانیم. به همین خاطر محیط آن تاثیرات روانی مختلفی روی ما می گذارد. نوعی از روانشناسی وجود دارد که آن را روانشناسی محیطی یا روانشناسی فضای داخلی می نامند. موضوع این روانشناسی، تعامل افراد با فضایی است که در آن قرار دارند. همه چیز در یک محیط از نور گرفته تا رنگ ها، پیکربندی، مقیاس، تناسبات، آکوستیک و موارد دیگر همه می توانند روی احساسات و روان فرد تاثیر بگذارند. در مقاله ای که پیش روی شماست قصد داریم به بررسی تاثیر فضای داخلی روی سلامت روحی انسان بپردازیم. شما هم می توانید تجربیات خود را در این زمینه با ما به اشتراک بگذارید.

نظر آلن دیو کوپک درباره روانشناسی فضای داخلی

دیو آلن کوپک، متخصص روانشناسی فضا است و در دانشکده معماری و طراحی نوین سندیگو تدریس می کند. او معتقد است روانشناسی فضا شامل مطالعه روابط و رفتارهای انسانی در چهارچوب محیط های ساخته شده و طبیعی است. طراحی داخلی می تواند مستقیما روی ضمیر ناخودآگاه انسان تاثیر بگذارد و در مواردی حتی به احساسات و ادراکات او کمک کند. بخش خاصی از مغز به هندسه فضایی که اشغال می کنید واکنش نشان می دهد.

بعد از این که انقلاب صنعتی رخ داد، فضای داخلی بیشتر به سمت استفاده های کاری سوق داده شد. این اتفاق به خاطر تبدیل شدن مردم به ابزاری برای تولید و مصرف گرا شدن جامعه رخ داد. عامل دیگری که روی این موضوع تاثیر داشت مهاجرت مردم به شهرهای صنعتی بود. این شهرها در واقع پتانسیل حجم جمعیتی که به آن ها وارد می شد را نداشتند. اینگونه بود که جای خانه ها و دکوراسیون های ویلایی را آپارتمان پر کرد.

نظریه دکتر سرجیو آلتومونته درباره روانشناسی فضای داخلی

یک نظریه پرداز دیگر در دانشگاه ناتینگهام به نام دکتر سرجیو آلتومونته در یک مقاله با موضوع «طراحی جدید کتابخانه ها» اینگونه نوشت که سلامت ساکنان یک ساختمان، اولین چیزی است که باید در فضای شهری در نظر گرفته شود. امروزه اهمیت طراحی داخلی به عنوان یک عنصر تاثیرگذار روی سلامت جسمی و روحی انسان به موضوعی غیر قابل انکار تبدیل شده است و دکتر سرجیو از آن دسته افرادی است که معتقد است طراحی داخلی نه تنها یک عنصر تاثیرگذار بلکه یک محرک کلیدی هم هست.

نظریه دکتر میگت کاوپ درباره روانشناسی محیطی

دکتر میگت کاوپ هم رواشناس محیطی است و هم طراح داخلی و نظر او درباره این موضوع این است که نشانه های معماری و طراحی داخلی می توانند باعث ایجاد برخی از رفتارهای مطلوب ما در مکان های خاص شوند. به عبارت دیگر معماری یک وسیله فیزیکی است که با استفاده از آن می توان احتمال اجرای یکسری رفتارها را در انسان با استفاده از آن تقویت کرد.

به اعتقاد او معماران و طراحان داخلی باید در کنار ایمنی، ارتباط اجتماعی و سهولت حرکت، به مواردی همچون تحریک احساسات با استفاده از نور، رنگ، هنر، تهویه و… نیز توجه کنند. اصول طراحی مانند تعادل، تقارن، تناسب و ریتم می توانند در انسان احساس هماهنگی به وجود بیاورند و رنگ های گرم فضا را فشرده نشان می دهند. نور کم می تواند باعث کوچک به نظر آمدن فضا و نور زیاد می تواند باعث بزرگ به نظر آمدن آن شود.

حضور در برخی فضاها می تواند باعث افزایش اضطراب شود و برخی مکان ها نیز به ما حس آرامش می دهند. همه این ها ممکن است به شکلی اتفاق بیفتد که شما به دنبال علت آن باشید یعنی ندانید در این لحظه دقیقا چه چیزی باعث افزایش اضطراب یا آرامش در شما شده است در حالی که خود مکان این حس را ایجاد کرده است.

تاثیرات محیطی قابل رویت یا لمس نیستند ولی تاثیر مستقیم آن ها روی خلق و خوی ما هویداست اگرچه بعضا عوامل آن به راحتی قابل تشخیص نیست.

از آنجایی که هنوز دستورالعمل های صریحی در حوزه رواشناسی محیطی وجود ندارد، طراحان داخلی و معماران سرمشق خاصی برای این موضوع ندارند. ضمن این که خود طراح باید درک کافی نسبت به روانشناسی محیطی داشته باشد و در اجرای نکات آن حساسیت و خلاقیت به کار ببرد.

جمع بندی تاثیر طراحی فضا روی سلامت روحی ما

از بررسی نظرات ارائه شده توسط افراد سرشناس حوزه روانشناسی محیطی می توان چند نکته را برداشت کرد. اول این که این موضوع که محیط می تواند روی ذهن و روح ما تاثیر بگذارد تقریبا موضوعی اثبات شده است و در دانشگاه های مطرح جهان اکنون درباره آن با قاطعیت صحبت می شود. نکته دیگر این است که هنوز دستورالعمل خاصی برای این موضوع به طراحان و معماران آموزش داده نمی شود که بتوان انتظار داشت الگوریتم های خاصی به صورت وسیع به اجرا در بیایند. با این وجود نکاتی وجود دارد که با در نظر گرفتن آن ها در زمینه طراحی داخلی می توان در جهت گرفتن تاثیرات مثبت از محیط گام برداشت.

آنچه در این مقاله درباره آن صحبت کردیم تاثیر محیط بر روح و روان ما بود که در قالب روانشناسی محیطی تعریف می شود. توجه به این نکات در زندگی های شخصی مان می تواند به خوب بودن حال ما در فضای خانه و محیط کار کمک کند. این موضوع، کم اهمیت نیست به خصوص که در سال های اخیر مسئله سلامت و سلامت روان به خصوص با خانه نشینی طولانی مدت در دوران کرونا برجسته شده بود. شما تا چه متاثر از محیطی هستید که در آن زندگی می کنید؟ می توانید پاسخ خود را در بخش کامنت ها با ما به اشتراک بگذارید.

نویسنده: وحید محقق